Filosofie en religie
Sinds het beschikbaar komen, eind vorige eeuw, van de vertalingen van de Nag Hammadi geschriften, waaronder de evangeliën van Thomas, van Filippus en van de Waarheid, mogen publicaties over de gnosis - de kennis van het hart - zich verheugen in een levendige belangstelling. Maar de bibliotheek van Nag Hammadi is zeker niet onze enige bewaard gebleven bron van gnostieke wijsheid. Vanaf Socrates tot op de huidige dag zijn er steeds mensen geweest die werden geïnspireerd door de gnosis en ervan getuigden.
Het zal gaan over de gezamenlijke geschiedenis van joden, christenen en moslims. Vanaf het jaar 929, het kalifaat van Córdoba, tot en met 1219, de ontmoeting van Franciscus van Assisi met de sultan van Egypte.
Van de eerste eeuwen tot in de moderne tijd is het christendom ‘geïllustreerd’ met kunst. In dit college worden al die beelden in hun context geplaatst. Niet alleen hun geloofscontext, maar ook de context van de kerkgeschiedenis.
In deze cursus komen de scheppingen van Marc Chagall aan de orde, in het perspectief van de omgeving waarin hij opgroeide in Wit-Rusland, zijn werken voor de Joodse gemeenschap, zijn verbeelding van de Bijbel en de kerkramen van zijn hand. Dit zijn de grote thema’s: de taal van de Bijbel, het toneel van de liturgie en de kunst in en om de kerk. Bij Chagall komen deze lijnen samen. Hij stamt uit een chassidische Joodse achtergrond. Beeldend en mystiek taalgebruik, hebben invloed gehad op zijn verbeeldingswereld. Bij zijn werk gaat het om veel meer dan kijken. Je ervaart de sfeer van het shtetl (Jiddisch: stadje), de sjoel (synagoge), de smalle straatjes en de scheve huizen. Je gaat naar binnen en je beleeft het verhaal, hoort de stemmen en voelt de ritmiek van eeuwenoude verhalen, die tegelijk in moderne kleuren bezit van je nemen. We laten de kunstenaar graag zelf aan het woord.
"Ongetwijfeld is het belangrijkste objectief momenteel niet om te ontdekken wat wij zijn, maar om te weigeren wat wij zijn" schreef Michel Foucault in 1982. Hiermee riep hij op tot verzet tegen een maatschappij waarin mensen in toenemende mate worden gedisciplineerd. Paradoxaal genoeg lijken we in onze welvarende westerse democratieën steeds meer behoefte te krijgen aan controle en normalisering, maar hekelen we overheidsbemoeienis en bureaucratie als het ons eigen leven raakt.
Vast en zeker heeft u al vaak over Carl Jung gehoord. Sommigen houden nooit op over hem. Vaak blijft het hogere wiskunde: het onbewuste dat we in ons meedragen (of zoiets). En dat collectief onbewuste - hoe kan dat? Dat in ons dezelfde beelden huizen als bij de Azteken en Egyptenaren en Chinezen duizenden jaren geleden?! Archetypen noemt hij (Jung) dat. Wie weet wat dat zijn, mag het zeggen.
En vooral zijn grondgedachte: alles wat buiten ons gebeurt, is een afspiegeling van ons binnenste ('wie naar buiten kijkt, slaapt, wie naar binnen kijkt, wordt wakker'). Allerlei beelden blijken hun betekenis te ontlenen aan wat er in onze ziel huist. Zegt ie... ’t Zal wel.
Het is dichterbij en tegelijk ouder dan u wellicht denkt. We doen het allemaal elke dag: verbeelden, beelden laten bovenkomen - soms tegen wil en dank - die zich in ons innerlijk hebben gevormd. Waar e ons maar amper bewust van zijn. In ons leeft kennelijk een andere wereld dan we beseffen, een onderwereld vol bizarre figuren.
Die ons in dromen komen bezoeken, onze slaap verstoren en dikwijls ons evenwicht. Maar zou het kunnen, dat we uit evenwicht worden gebracht om een nieuwe balans te vinden, toe te groeien naar een completer mens, die steeds meer vertrouwd wordt met de binnen- en de onderwereld.
Deze cursus is najaar 2019 aangeboden in Hengelo
Aanbevolen literatuur:
Jung C.G., Herinneringen, dromen, gedachten. Rotterdam 1976
Jung C.G.e.a., De mens en zijn symbolen. Rotterdam 1966
Knoop H., Leef je eigen mythe. Over religie, mythen en ons zelf, Nijmegen 2012
Advies: 14 dagen voor aanvangsdatum van de cursus krijgt u van ons bericht of de cursus definitief zal doorgaan. Het is raadzaam de boeken niet eerder aan te schaffen. De kosten van de boeken zijn voor uw eigen rekening.
Onderwerpen die aan bod komen:
- De ontwikkelingen in het westerse denken sinds de Verlichting
- De positieve en negatieve effecten van het ‘Verlichtingsdenken’ op de individuele westerse mens en de samenleving als geheel
- De groeiende aandacht voor oosterse denkwijzen in de westerse wereld.
- Oosterse denkwijzen, kort uitgelegd
- De waarde van oosters denken voor de individuele mens en de samenleving als geheel
Aanbevolen literatuur:
Oosterse Renaissance. Han Fortmann, 1970 Ambo
Oosterse filosofie. Michel Dijkstra, 2016, ISVW Uitgevers
Advies: de boeken pas bestellen als zeker is dat de cursus doorgaat.
De cursusboeken zijn niet bij de prijs inbegrepen.
Zelfs in tijden van voorspoed kan een mens het gevoel bekruipen dat er ‘meer is’: iets waarnaar wij blijven verlangen ook als alles zou moeten kloppen. In deze dagcursus worden de contouren van dit verlangen, én de reactie erop, vanuit diverse levensbeschouwingen onder de loep genomen.
Lukt het ons, om met alles wat we in ons leven hebben meegemaakt, onze laatste (derde) levensfase wijs, tevreden en liefdevol naar onszelf en anderen te leven? En kunnen we op ons sterfbed dankbaar ons leven loslaten – of teruggeven aan de Schepper of de Stroom van het leven (hoe we dat ook zien)?
Mensen hebben behoefte aan erkenning. In een veranderende wereld, gekenmerkt door globalisering, competitie en afbrokkeling van traditionele structuren komt die erkenning onder druk te staan. Veel van de huidige onrust heeft hiermee te maken schrijft Francis Fukuyama in Identiteit, waardigheid, ressentiment en identiteitspolitiek (2019).