Filosofie en religie

Het zal gaan over de gezamenlijke geschiedenis van joden, christenen en moslims. Vanaf het jaar 929, het kalifaat van Córdoba, tot en met 1219, de ontmoeting van Franciscus van Assisi met de sultan van Egypte.

De romantiek was niet alleen een ‘Duitse affaire’ (R. Safranski). Want Jean-Jacques Rousseau (Zwitsers-Frans) is onmiskenbaar een van de hoofdfiguren van deze filosofische stroming die van zo grote invloed is gebleken op het moderne zelfbegrip en wel tot op de dag van vandaag. De romantiek was een reactie op het rationalisme van de verlichting. Het rationalisme heeft de romantische kritiek echter beslist overleefd: het rekenende denken van wetenschap, techniek en economie ontplooit zijn macht in de huidige samenleving. Maar in het onbehagen van velen leeft ook de romantische reactie voort: Rousseau is een tijdgenoot.

Rousseau trekt ten strijde tegen de ‘civilisatie’. Hij ontwikkelt een ethiek van authenticiteit, vooral in zijn Bekentenissen: ‘Ik wil aan mijn medemensen een mens laten zien zoals hij werkelijk is en die mens ben ik zelf.’ Deze zoektocht naar authenticiteit is echter niet slechts biografisch relevant, maar kenmerkt ook de werken waarmee Rousseau vooral naam heeft gemaakt: als pedagoog (Emile of over de opvoeding) en als politiek filosoof (Discours over ongelijkheid en Het sociaal contract).

In deze cursus komen (delen uit) genoemde werken aan bod ter kennismaking met de civilisatie-kritiek en politieke filosofie van Rousseau. Vraag is ook waarom hij zo invloedrijk is kunnen worden en niet alleen in positieve zin. Zodoende maken wij de rekening van de romantiek op.

In deze cursus komen de scheppingen van Marc Chagall aan de orde, in het perspectief van de omgeving waarin hij opgroeide in Wit-Rusland, zijn werken voor de Joodse gemeenschap, zijn verbeelding van de Bijbel en de kerkramen van zijn hand. Dit zijn de grote thema’s: de taal van de Bijbel, het toneel van de liturgie en de kunst in en om de kerk. Bij Chagall komen deze lijnen samen. Hij stamt uit een chassidische Joodse achtergrond. Beeldend en mystiek taalgebruik, hebben invloed gehad op zijn verbeeldingswereld. Bij zijn werk gaat het om veel meer dan kijken. Je ervaart de sfeer van het shtetl (Jiddisch: stadje), de sjoel (synagoge), de smalle straatjes en de scheve huizen. Je gaat naar binnen en je beleeft het verhaal, hoort de stemmen en voelt de ritmiek van eeuwenoude verhalen, die tegelijk in moderne kleuren bezit van je nemen. We laten de kunstenaar graag zelf aan het woord.

Vast en zeker heeft u al vaak over Carl Jung gehoord. Sommigen houden nooit op over hem. Vaak blijft het hogere wiskunde: het onbewuste dat we in ons meedragen (of zoiets). En dat collectief onbewuste - hoe kan dat? Dat in ons dezelfde beelden huizen als bij de Azteken en Egyptenaren en Chinezen duizenden jaren geleden?! Archetypen noemt hij (Jung) dat. Wie weet wat dat zijn, mag het zeggen.
En vooral zijn grondgedachte: alles wat buiten ons gebeurt, is een afspiegeling van ons binnenste ('wie naar buiten kijkt, slaapt, wie naar binnen kijkt, wordt wakker'). Allerlei beelden blijken hun betekenis te ontlenen aan wat er in onze ziel huist. Zegt ie... ’t Zal wel.

Het is dichterbij en tegelijk ouder dan u wellicht denkt. We doen het allemaal elke dag: verbeelden, beelden laten bovenkomen - soms tegen wil en dank - die zich in ons innerlijk hebben gevormd. Waar e ons maar amper bewust van zijn. In ons leeft kennelijk een andere wereld dan we beseffen, een onderwereld vol bizarre figuren.
Die ons in dromen komen bezoeken, onze slaap verstoren en dikwijls ons evenwicht. Maar zou het kunnen, dat we uit evenwicht worden gebracht om een nieuwe balans te vinden, toe te groeien naar een completer mens, die steeds meer vertrouwd wordt met de binnen- en de onderwereld.

Deze cursus is najaar 2019 aangeboden in Hengelo

Onderwerpen die aan bod komen:

• De ontwikkelingen in het westerse denken sinds de Verlichting
• De positieve en negatieve effecten van het ‘Verlichtingsdenken’ op de individuele westerse mens en de samenleving als geheel
• De groeiende aandacht voor oosterse denkwijzen in de westerse wereld.
• Oosterse denkwijzen, kort uitgelegd
• De waarde van oosters denken voor de individuele mens en de samenleving als geheel

Zelfs in tijden van voorspoed kan een mens het gevoel bekruipen dat er ‘meer is’: iets waarnaar wij blijven verlangen ook als alles zou moeten kloppen. In deze dagcursus worden de contouren van dit verlangen, én de reactie erop, vanuit diverse levensbeschouwingen onder de loep genomen.

Mensen hebben behoefte aan erkenning. In een veranderende wereld, gekenmerkt door globalisering, competitie en afbrokkeling van traditionele structuren komt die erkenning onder druk te staan. Veel van de huidige onrust heeft hiermee te maken schrijft Francis Fukuyama in Identiteit, waardigheid, ressentiment en identiteitspolitiek (2019).

Lukt het ons, om met alles wat we in ons leven hebben meegemaakt, onze laatste (derde) levensfase wijs, tevreden en liefdevol naar onszelf en anderen te leven? En kunnen we op ons sterfbed dankbaar ons leven loslaten – of teruggeven aan de Schepper of de Stroom van het leven (hoe we dat ook zien)?

Verdieping in Jung.

Na de cursus Jung, meester van de onderwereld, najaar 2019 (Zwolle en Hengelo), nu een verdieping in Jungs gedachtegoed. En inleiding (of inwijding) in de individuatie: menswording door bewustworden.

Verdieping in Jung.

Na de cursus Jung, meester van de onderwereld, najaar 2019 (Zwolle en Hengelo), nu een verdieping in Jungs gedachtegoed. En inleiding (of inwijding) in de individuatie: menswording door bewustworden.