Filosofie en religie
De romantiek was niet alleen een ‘Duitse affaire’ (R. Safranski). Want Jean-Jacques Rousseau (Zwitsers-Frans) is onmiskenbaar een van de hoofdfiguren van deze filosofische stroming die van zo grote invloed is gebleken op het moderne zelfbegrip en wel tot op de dag van vandaag. De romantiek was een reactie op het rationalisme van de verlichting. Het rationalisme heeft de romantische kritiek echter beslist overleefd: het rekenende denken van wetenschap, techniek en economie ontplooit zijn macht in de huidige samenleving. Maar in het onbehagen van velen leeft ook de romantische reactie voort: Rousseau is een tijdgenoot.
De oorlog in Oekraïne staat op dit moment helemaal in de belangstelling, ook bij U3L. Maar één aspect is nog wat minder belicht geweest. En dat is de rol die religie daarbij speelt. De Russische president Poetin en patriarch Kirill van de Russisch-Orthodoxe Kerk trekken samen op. De kerkleider steunt vierkant het oorlogsbeleid van de president. Hoe kan dat? Hoe komt dat?
Eigen gelijk eerst; over politiek, moraal en heilige huisjes
Burgers maken zich zorgen over de toenemende polarisatie in de samenleving; in Nederland maar ook daarbuiten. Deze polarisatie zou leiden tot een maatschappij waarin het samenleven plaats heeft gemaakt voor vormen van tribalisme, waarbij mensen zich niet meer identificeren met de samenleving als geheel, maar met de groep waar men zich deel van voelt.
In onze moderne westerse samenleving worden mensen verondersteld autonome individuen, geëmancipeerde burgers en bewuste consumenten te zijn. Religie en politieke ideologieën lijken een fenomeen uit het verleden.
De gezamenlijke geschiedenis van Joden, christenen en moslims vanaf de kruistochten – en daarbinnen de ontmoeting tussen Franciscus en de sultan van Egypte – tot en met de Reformatie onder Martin Luther.
Volgens het World Happiness Report staat het bruto nationaal geluk van de Nederlanders in de top 5. Toch krijgt meer dan een kwart van de volwassenen ooit in hun leven te maken met een depressie en stijgt het gebruik van anti-depressiva al jaren. Hoe rijmen we dit? En wat is geluk eigenlijk?
Lukt het ons, om met alles wat we in ons leven hebben meegemaakt, onze laatste (derde) levensfase wijs, tevreden en liefdevol naar onszelf en anderen te leven? En kunnen we op ons sterfbed dankbaar ons leven loslaten – of teruggeven aan de Schepper of de Stroom van het leven (hoe we dat ook zien)?